Cabdiraxmaan Ibraahim Magan oo ku magacdheer
Cirjiidh oo in badan qurbaha ku noolaa, dhulkii hooyana aan muddo
dheer tagin ayaa dhawaan safar gaaban ku gaadhay degaanka
Jubbooyinka Soomaaliya gaar ahaan xarunta Jubbada Dhexe ee Bu’aale.
Markii uu dib ugu soo noqday Yurub oo fadhigiisu ahaa, 2dii bishii
Jannaayo, 2011ka ayuu jiifto gaaban oo warbixin iyo guubaabo isugu
jirta mariyey. Cirjiidh wuxuu jiiftada u bixiyey Baashir, wuxuuna
ku bilaabay:
Dhalintiyo
barbaartaay
oo bari dhawayd
uma bixin bu'aaloo
baabuur Tayoota ah
boodaaya sida haad
uma
raacin beelihi
Badhtankeeda dhoobleey
ka billownay socodkee
waxaan sii boqoollaba
buundadii wacnayd iyo
saw maanan marin boga
Boqollaal
na sugayiyo
saaxiibo badanoon
kala baadnay waayaha
soo bariidadoodii
burburka iyo daalkiyo
bacadkiyo jiidaashii
buskii
nama illowsiin
Bakaal
iyo Bitoow
Ina
Boodhle Khayr
Bile iyo Shariif iyo
Santuur boqorki uu dhalay
Buukay
iyo Siyaad Gaab
Barre daduu u weyn yahay
iyo qaar kaloo badan
boholyowna loo qabay
saw beeshii kama iman
Barqadii mar ay
tahay
illayn waw
buseeloo
indhahaw basaasee
canbe iyo babaay iyo
baydaan
caleenliyo
barde
midho ku yaaliyo
qare
iyo bambeelmiyo
bocorka iyo yaanyada
barwaaqada dhulkeenniyo
beeraha cagaarka leh
soo baashir
uma tagin
Wabi baaxad waynoo
ku
aroora badahoo
biyahiisa hodanka ah
badarkiyo
gallaydiyo
lagu beerto midhahoo
cadow
uga baqaynoo
ninba
baasha uu rabo
bustaan
kaga samaystoo
ku
illowsha baahida
saw baarax
uma arag
Dhulka
meel bannaan
hawd iyo dhulbaadle
buuro iyo taag
balli iyo dhasheeg
booraama goda
raamo iyo bacaad
biddo dibir ahayd
bisiq iyo fullaay
xagar baahsanaha
oombay
bashaqa
bilcil iyo cadaad
tugeer aad u baxay
abaq baalla dheer
iyo qaar kaloo badan
boholyawna loo qabay
soo baarax uma arag
Boodaan
iyo aleen
darmad
aad u bilan
ibil baarqabba leh
bay iyo caddaan
boore iyo dhiin
baqartii lo'aad
riyo wada bafta ah
ido baanasha leh
ari bananka tuban
geri iyo biciid
cawleey badhya cad
goodir boodda dheer
balanqiyo atoor
farow bowdya weyn
shabeel bara le iyo
baabullaha libaax
shimbir buuba iyo
baaz
iyo gallayr
iyo qaar kaloo badan
boholyowna loo qabay
soo baarax
uma arag
Kuwa baylahshee
dibadaha u baxayoow
maad baraarugtaan
basar iyo wax qabad
isu biirsataanoo
baxdintiyo nabraha
dib u baanataanoo
ballan wada gashaanoo
midka aan bislayn
u bayaamisaan
ha u bayl
xidhee
Jiiftadaa Cirjiidh ee quruxda badan waxaa saluugay halabuur Xuseen
Cabdi Xalane. Oo muxuu u saluugay? Labo sababood dartood ayuu u
saluugay. Midda hore, Cirjiidh ayuu kala weyn yahay jiiftada oo
wuxuu leeyahay gabayaa ayaad tahay, adiga oo dhalin yar ayaana taa
laguu qiray ee jiifto daadsan maxaad noogu harraadin? Midda labaad,
waxay Xuseen la tahay degaanka uu Cirjiidh tagay jiiftadana kaga
warbixiyey inuu mudan yahay kufna u yahay in gabay uun lagaga
warbixiyo. Aragtidiisa geeraarka, jiiftada, guurowga, saarka,
heesaha iyo noocyada la qaafiyadda ah oo dhammi kuma habboona in
degaankan lagu tilmaamo. Mar haddii degaanku taa mudan yahay,
Cirjiidhna uu karo inuu gabay wacan mariyo, saw haddaba in lagu
qoddeeyo ma aha. Sidaa awgeed, Xuseen muhindiskii ayuu rogay,
wuxuuna 20kii Jannaayo 2011da soo saaray gabaygan hoose. Wuxuu
yidhi:
·
Gabay buu Cirjiidhow ninkii garan higaadshaaye
·
Goob buraanbur laga boodayiyo gawlihiyo saarka
·
Goosgooska iyo jiiftadiyo hees gabdhaa jecele
·
Maandhow gadhkaagiyo cirrada gaartey madaxaaga
·
Adigoo gu’gaa jira haddaad gocotay suugaanta
·
Geddii Raage Gobo’dii Dagiyo gumacyadii Saahid
·
Geesigii Darwiishkiyo sidii gabayadii Hawle
·
Calidhuux gantaalkuu ridayo guba wareeggeedi
·
Garnaqsigi Qamaan iyo Salaan gooddigiyo faanki
·
Heerkaa inaad gaadhey baa igu gullaalayde
·
Geeraarba kaagama fadhiyin waa golmadhantiiye
·
Adoo gabana goohaad murtida dunida gaadhsiisey
·
Codkaagii galiilyada badnaa guuxa danankaagii
·
Meeshaan caqliga gaamuriyo gaax ka filanaaye
·
Ma gabaabsibaa maansadii loo gu’ tirinaayey?
·
Gaylabkiyo marbuu hoorka geel godolka diidaaye
·
Ma geddiisii baad tahay maxaa gudhiyey maankaagii?
·
Geedigii Bu’aaliyo tixdaad gelisey e-mailka
·
Geyigaad astaantiisa gaar guud marka u sheegtey
·
Xiisehiisu wuu igu go’naa gaadhna waan rabaye
·
Dhulkaasoon gabiib iyo gol iyo geedna la hilmaamin
·
Haddaad gabay ku faalleyn lahayd waan gam’i lahaaye
·
Jiiftadii galooftiyo ahayd hadal ganbooleyda
·
Ima galin farriintii gudhneyd waa gelgelintaase
·
Galaalxoorka maansada intaad dib u guhaadooni
·
Eed gabayadaan kugu aqiin soo geddiyo doonto
·
Geeraar weydiyo haygu gubin,
eray aan qaangaadhin
Gabaygaasi
wuxuu Cirjiidh soo gaadhay 25kii Jannaayo ee 2011ka. Jawaab degdeg
ah ayuu ka bixiyey. Maadaama oo uu Xuseen Cabdi Xalane ka mid yahay
Soomaalida faro-ku-tiriska ah ee maanta magaca iyo saamayntaba leh,
qoraa iyo abwaan caan ahna yahay, waxay Cirjiidh la tahay inay
ahayd inuu muujiyo kana hadlo abwaanno, halyeeyo gumaysiga la
diriray, saaryahanno iyo guurowyahanno degaankan kasoo jeeda balse
aan helin fursad lagu ogaysiiyo umadda Soomaaliyeed. Su’aashu waxay
Cirjiidh la tahay ragga gabayga caanka ku ah ee uu Xuseen gabaygiisa
ku xusay kuwii aan ka dhicin ee degaanada Godey, Afdheer, Bakool,
Gedo iyo Jubbooyinka iyo NFD kasoo jeeday maxaad carrabka u marin
wayday? Sayid Maxamed Cabdille Xasan si sax ah ayaad u xustay waana
uu mudan yahay xusitaankaa iyo ka badanba, balse Xaaji Cabdiraxmaan
Mursal iyo Deeqow Macallin Sanbul maad Soomaalida intii aan ogayn
ogaysiisid? Geeraarka, jiiftada, heesaha kuwa la nooca ahiba
miyaanay badweynta maansada ka mid ahay? Maxayse galabsadeen?
Gabay uuu bixiyey Gocasho ayuu mariyey Cirjiidh 26kii Jannaayo
2011ka. Gabaygiina waa kan:
Geeraar la qaadiyo tix
iyo gabay cod loo yeelo
jiifto iyo hees lagu
gam'iyo gedaha suugaanta
giddigood naxwe iyo waa
murtida gogol dhiggeediiye
Hadba garashadaadiyo wixii
kula gudboonaada
adigoo xilliga guurayiyo
hubiyey goobjoogta
mid umbaad go'aan uga
dhigtaa gocoshadaadiiye
Dadkuna kala goobogoobo iyo
gobollo weeyaane
qolo waliba jiib lagu
gartay gees u leedahaye
guuroowga iyo saar
maxaad gooni uga yeeshay?
Adigoo abwaan
gaamuray iyo guurti u ah beesha
galbeed iyo maxaad
hawd dhibcaha gaarka ugu siisay?
Dadna
aad gantaalkiyo madfaca ugu garaafaysay?
Godey iyo Afdheer iyo Masliyo
gebiyadii Qooxle
Gollihii
Cadaadliyo Bankiyo gurada Hawdheere
Gabbal dhinacyadeediyo Surmi iyo
gacamadii Diima
Wabigii Ganaaniyo Jubba iyo
godonnadii Waamo
Jabbii gaararkeediyo intii
Salagle loo gaadho
Dhulkii
aan gallaydiyo nimcada goorna laga waayin
Goonyaha Bakool iyo Gan iyo
Gadiyo Baardheere
Gaashiyo Dhadhaab iyo Gisiyo Dhuujis
gudaheeda
iyo Gaarris weyntii nafluhu uu u
wada guuray
Gurigii Kismaayiyo badda iyo
Jilib gedaankeeda
Afmadoow garkeediyo Lagtiyo,
Taabta gadowgeeda
Geriley dusheediyo Wajeer Xagar
gawaankeeda
Garoonkii Libooyiyo Xayiyo Faafi
garabkeeda
Kudhaadaan cagaarkeedu gu'in gu
iyo jiilaalba
Deeqowgii
gumaysiga necbaa golihi uu joogay
Nin gaboodfal qaata iyo halyay
geesi oo dirira
Markii
labada goonyood khalqigu uu u kala guulmay
Ilyan
meeshi lagu gowraciyo gaasaskii ururay
Haddaad gabay ku faallayn lahayd waan gam'i lahaaye
Gayigeenna oo idil intii magac leh maad
goobtid?
Garraax
iyo si aan muran lahayn maad garta u qaadid?
Nin
waliba siduu wax u gasbaday maan gunno u siinno
Gisi: War Gisi; tuulo u dhaxaysa Dhadhaab
iyo Kullan
Deeqow: Deeqow Macallin Sanbul
Ilyan: Francis Elliot; Kornayl ingiriis
ah, oo ay Sarinley ku dileen ciidamadii gumaysi diidka
ahaa ee uu horkacayey Xaaji
Cabdiraxmaan Mursal.
The Sack of Serenli
On 2 February 1916, the disaster that British officials had
feared would one
day happen in the NFD occurred in neighboring Jubaland… halkaa
ka raadqaad.
|