Cali Faarax Dalal, oo Cali Baqalyo lagu naanaysi jiray, Ogaadeena
ahaa abwaankii weynaa ee Saahid Qamaana ay isu oday xigeen, ayaa
waxaa layidhi beri reerahoodoo Gal-Duur kasoo guuray Bannaanna soo
dagay nirig ka guryo noqotay, casarkii dib ugu noqday jabadii laga
soo guuray. Cali ayaa baadi-doonay nirigtii. Ciiddaa colaadi kama
dhammaatee waxaa layidhi, wuxuu u tagay guryahay kasoo guureen oo
col Dhulbahante ahi fadhiyaan, show dakanaa horaysaye ciidankii Cali
caymo uma galin.
Haddii fiid-dambeed lagaadhay Calina soo noqon waayey, ayaa waxaa
layidhi ay dhawr nin u direen si ay u soo hubiyaan waxa Cali helay,
dhawrkii nin raad-gooyay sameeyeen waxayna kor kala wareegeen
guryahay kasoo guureen, haday arkeen raadka fardaha iyo colka maray
meeshana, garwaaqsadeena inaan Cali noolayn, dibayna u soo noqdeen.
Rag talo kama dhammaatee markii ladhagaystay warbixintii nimanka,
lana gorfeeyey xaajada, waxay talo ku ibbo-beeshay inaan ragga Cali
dilay aaro mooyee aydin geel laga qaadan, waxayna qoyskii Cali ka
dhashay isku af garteen inaan ciidan loo qaylo dirsado la sugin ee
barito duhurka dharaareed Dhulbahante la weeraro, baaquna waa “Cali
Baqalyo yaa arkayeey.”
Hadday weerarkii kasoo noqdeen, ayaa waxaa layidhi Xirsi Cali oo
dhulbahante ahaa, Saahid walaashiina qabay, inan-layaala ahaa ayaa u
yimid colkii soo rogmaday. Xirsi arag in colku soo libaystay,
tuhunna in Saahid oo weerar bixiyey reera dhan oo Xirsi tolkii ahna
digo iyo danbas kasoo yeelay uusan gabay la’aan ahayn. Tuhun waa
halkiisee, Xirsi isagoo raba inuu yaqiinsado af-kale oo uu ku dhaho
jabkii reerkanaga aad soo gaadhsiiseen iiga waramana aan garanaynin
ayuu wuxuu yidhi: Saahidow ii tiri gabaygii?
Saahid oo ka xishooday seedigii oo waliba inan-layaal ah inuu gabay
dhaadasho ah u sheegana diidan ayaa ku jawaabay, “gabay aan kuu
sheego ma hayo Xirsow.” Haddii dhawr jeer la isku celceliyey ii
sheeg iyo waxaan kuu sheego ma hayo, raggii meesha fadhiyeyna ku
qoddeeyeen in abwaanku gabayga mariyo ayuu Saahid yidhi:
·
Ilma
Raage liig uma godlaan, sidigtii loolaade
·
Lurka-kacay Bah Iidoor, sow leexa kama duulin
·
………..
ladaadyada hurdada, sow ma ladi waayin
·
Lug intuu
ka jabay Gaaruf, sow low ma kala haadin
·
Laagaha
Reer Jaamac, sow lugi ma naafoobin
·
Libaaxaan
ka dilay Reer Mataan, sow uma laddaadyoonin
Ma
dhanna...
Halkaa ayuu Saahid gabayga joojiyey. Raggii hore wax il dheer buu
ahaayee markuu Saahid gabayga halkaa joojiyay ayuu Xirsi Cali yidhi
“waar gabaygu ma dhannee dhamaystir?” Saahid oon markan wax badan la
daahina wuxuu gabaygii ku soo xidhay:
·
Xirsi
Cali ma laylyamay haddaan, lumiyay Reer Jaamac
Xirsi hadduu gabaygii dhagaystay, arkayna sida xaal noqday ayuu talo
kuma rafane awrtiisii caynka hoosta ka gashaday, laba caano-maal
kaddibna ciddoodii ku furtay.
Colaadiba ha jirtee dadku qaraabo iyo ehel wada dagan buu ahaaye,
Xirsi wuxuu reerkoodii ugu tagay shan nin ooy Saahid isu xigaan
inan-layaala u ah reerka. Dhaqanka Soomaalidu wuxuu ahaa inaan
maganta, maatida, musaarfurka, cullimada mudan, maxasta oo ay soo
hoosgalayaan dumarka iyo da’du, inan-layaalka, iwm la dilin haddii
ay ilaaliyaan xeerka magan-galyada siiyey. Xirsise xeerkaasi ma
celinee wuxuu si degdeg ah u tusmaystay in aaro kobtii ugu dhawayd
ay tan tahay, shantii nina halkii baa loogu guduudiyey.
Haddii muddo la joogay colaaddiina aysan weli qaboobin, ayaa waxaa
la yidhi wiil Xirsi dhallay oo Baynax la yidhaahdo, Saahidna abti u
ahaa isla markaana gabadh ka qabay Saahid qolodooda ayaa soo aaday
Ciid iyo Carro Ogaadeen. Saahid baa yimid reerkii arkayna
Baynax oo reerka jooga, isagoo dareensiinaya wixii aabihii falay,
iyo sidaan dhalyo gabdheed loogu bariinin kuway iyagu dhalleen ayuu
Saahid yidhi:
·
Arinkaad
la timid Baynaxoow, wayla amakaage
·
Waa amar
Ilaahay xukmiyay, imashadaadiiye
·
Wayla
akeek adiga oo, meesha aaminaye
·
War sow
aabahaa kuma ogayn, inan yar baad tahaye?
·
·
Orod naga
tag aaqibo nin lihi, nama ag-joogeene
·
Ajinimaan
u dhalanaye, haddaan kaa istixyoono
·
Oon
awlaxyada kaaga ba’o, olol siraadaaya
·
Oogada
sideed gogoshayada, ugu ibaaxaysay?
·
·
Sow inuu
anfaacigu ku gubo, uurka kama yaabtid?
·
Hadayse
gabadhi eed yeelatee, aana noqonayso
·
Abtiyoowda wiilkii lahaa, guriga Reer Aadan
Ma dhanna
Saahid wuxuu Baynax u jeediyey inay gobonimo u
dhalasho tahay wiil uu abti u yahayna aysan gacantu u qabanaynin.
Wuxuuse durayaa aabihii dhalay wiilka ee tii horena falay
wiilkiisiina warhooy aayar joogoo Ogaadeen ha aadin ku odhan
waayey. Wuxuu Saahid wiilka ku leeyahay haddii aanu ku dayno sideed
gogol iyo gasiin gabadhanadu kuu fidisay ugu leddaa una luumataa,
miyaadan sariiganaynin.
Biixi Aw-Cumar ayaa ku deeqay. |