Waa
mar kale iyo taxenihii ahaa “rag waa raggii hore, hadalna waa intuu
yidhi” Waxaa maanta barnaamijka marti inoogu ah Maxamed Bulxan iyo
gabaygii uu ka tiriyey dagaalkii Dhamal.
Xilli lagu qiyaasay dabayaaqadii qarnigii 19aad, intii aanay
Daraawiishi wali qalabka qaadan, ayaa dagaal khadhaadhi dhexmaray
labo jilib oo Isaaq, Habar Awal ah. Wuxuu dagaalkaasi ka dhacay
meel la yidhaahdo Dhamal oo degaanka Berbera magaalada u ahayd ka
mid ah. Waxaa dagaalkaa gabayo digasho ah ka tiriyey rag dhawr ah
oo Isaaqa kale ah iyagoo nimankaa haybta wada sheegta ee birta iska
aslay ku diganaya. Waxaa sidoo kale gabayo calaal ah mariyey niman
qolyihii isku baaba’ay kasoo jeeda.
Maxamed Bulxan oo
lagu naanaysi jiray Maxamed-cawar oo nimankaa is laayey la hayb ah
ayaa haddaba gabay uu kula hadlayo raggii dagaalka ka calaacalay iyo
kuwii ku digtayba mariyey. Waa gabay qudhiisu hawaalawaran iyo
calaacal u badan. Wuxuu Maxamed si balaadhan uga waramay colaado
badan oo dhulka Soomaalidu degto xilligaa ka holcayey iyo abaaro xun
oo dadkii naafeeyey. Waxay dulucdiisu tahay in dhibaatada bahdii ku
dhacday dad badani la qabo oo aanay gaar iyaga uun ku ahayn. Wuxuu
yidhi:
Burhaan gabay Bullaalow baryahan, beerka kuma hayne
Waataan ka baalidey sidii, beeyo roob helaye
Xalaybaa habeenkoo badhtamay, baan la ii tumaye
Aan
bayamiyo wa taan tixaha, buuni ku ahaaye
Balaayada adduun wali ma iman, bohoradeediiye
Buuray ku joogtaa intay, reero baabi’ine
Hadba
qolodii bocor haysataa, loo bun dubayaaye
Badhaadhiyo sabool baysu jira, laba bidhaamoode
Banka xoolo lagu foofiyaa, biid kasoo hoyane
Ninkii baxaya buuraha jinkaa, loo bidhbidhiyaaye
Booraamo haddimuu Iblays, uga bidhaamaaye
Waxaa
lagu bilkaydaa kuwii, boholo Faaf yiile
Nuux
Maxamed waa kii is bulay, beri colowgiiye
Bixin
kuma lisaan qaalmihii, boodh cadka ahaaye
Biyaha Yuusuf iyo Aadan waw, kala baqaayaaye
Barbaar jeedal sidataa ka nool, labadii beeloode
Budhcadii Ruguud iyo Xiis, way bannaantahaye
Batar
kama tumaan Muusayow, barandihii Maydhe
Laasqoray baqoolkii ma galo, bedenkii reer Suure
Boosaaso iyo Eylna waa, laga baroortaaye
Butiyaalo nimankii fadhiyey, way ka baxayeene
Majeerteen is balawaadhintii, kala bannaan qaadye
Burjigii ka duul Nuur Cismaan, jarayey baanaha e
Baxsanow Keenadiid wuxuu u kacay, beled shisheeyaaye
Hobyo
ugama baydheen ninkii, Baho u weynaaye
Biyomaal Baraawiyo fadhiya, badaha sii jeeda
Isba
Boodhe dabadeed ma cunin, budiyo iidaane
Biddoodkii Kismaayoodna ways, wada bog dooxaane
Boon
iyo Xirsina haatan dhige, bilic wanaagiiye
Bulshadii Garaad Faarax iyo, bariba naafowye
Barkad iyo guryihii Bah Ararsame, balal ka qiiqowye
Boos
Cali iyo Reer Gorodna, way kala birdhiiftaane
Rawax
maalintii lagu bulay, beden coloobeene
Buuhoodle laga waa waxay, beri ku haysteene
Reer
Sugule goodiga bankuu, baalcaddii dhigaye
Iyana
baarax uma soo shiraan, beri samaadkiiye
Waa
beeyo Habar Yoonistii, bu’aha waalayde
Waa
taa laftoodaa balaqan, booraan loo qodiye
Arabna wuxuu la balawaasayaa, boogtadii shalaye
Waa
tii Bah Deylana la dhigay, bacadkii Sheedaade
Makaahiilku boogtaa ku taal, waa bukaa waliye
Dadkaba nimaan baduugaha mar noqon, buugga laga waaye
Boqor
iyo ka hoosow ma jiro, nimaan budhaysnayne
Dadka
wada bakhtiyey Adari baan,
bari
ku noolayne
Waxa
Xabashi baasku ugu dhacay, waysu baaneene
Haddii Mililig waa baal gashaday, haatan baylehe
Birtu
dharagtay goortuu Ilyaas, yaa-bahooy yidhiye
Biyaha Awdal waxaa joogi jiray, wiilal loo bogoye
Burhaan beygii dhalay yaa beryana, baawar ku lahaaye
Barkiyoomin lacaguu lahaa, haatan baalida e
Baashiga lasoo sheegayee, baladadii qaatay
Banaadiikhda la iskaga cayimay, beerka iyo laabta
Boqorada la wada gowraciyo, buuniyada ooyi
Waa
baadi geerida Isaaq, loo bundubayaaye
Bur
sareen leh hay dubin kuwii, beertay laga qaadye
Weysada biyee waxaan u kic, beydki Nebigiiye
Balka
ii dhig caawaba qaluhu, hayga sii baxo e
Adiguna tolkaa baal ka raac, bulan xigaalkeene
_________________
Meerisyada qaarkood si kala duwan ayaa loo soo tabiyey. Bawsi
iyo inba meel ka keen ayaan markii hore gabaygan ku uruuriyey,
waxaanse ugu dambayn ka saxay buugga
Aw Jaamac Cumar Ciise. Himilada Maansadii Hore. Xarunta
Cilmi Baadhista ee Jabuuti. Jabuuti. 2005. Sida aan usoo gudbinay
iyo sida Aw Jaamac gabayga u qoray khilaaf aan badnayn ayaa ku jira.
|